Βλάπτουν το περιβάλλον οι ΑΗΣ τις ΔΕΗ; Μπα καλέ...

Από τον αναγνώστη μας, κο Στεφανή Νίκο

Το θέμα αφορά τους ατμοηλεκτρικούς σταθμούς (ΑΗΣ) της ΔΕΗ, Καρδιάς, Αγ. Δημητρίου και Πτολεμαΐδας.

"Όταν η ανάπτυξη δεν εξυπηρετεί την ανάπτυξη των ανθρώπων τότε είναι τερατούργημα". Η φράση αυτή της Αλίκης Γιωτοπούλου - Μαραγκοπούλου αποτυπώνει ίσως με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα όσα συμβαίνουν εδώ και δεκαετίες στις λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ και γύρω από αυτές. Τα μελανά σημεία αυτής της στρεβλής δήθεν ανάπτυξης έρχεται να υπογραμμίσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κοινωνικών Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, η οποία εξέδωσε καταδικαστική απόφαση για παραβίαση σειράς άρθρων του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη, ύστερα από σχετική προσφυγή του Ιδρύματος Μαραγκοπούλου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΙΜΔΑ). […]

Καταρχήν η Επιτροπή διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 11 του Χάρτη, δηλαδή του δικαιώματος της προστασίας της υγείας. Ειδικότερα η Επιτροπή διαπιστώνει ότι το κράτος δεν αποδεικνύει με κανένα τρόπο την αποφασιστικότητά του να βελτιώσει σε εύθετο χρόνο την κατάσταση του περιβάλλοντος κι αυτό επιβεβαιώνεται από τα παρακάτω:

1) Το Εθνικό Σχέδιο Κατανομής Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΕΣΚΔΕ) προβλέπει ότι οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην κοινότητα θα αυξηθούν για το σύνολο της ελληνικής επικράτειας και όλους τους συγχωνευμένους τομείς κατά 39,2% έως το 2010, ενώ η Ελλάδα είχε δεσμευθεί στα πλαίσια του Πρωτοκόλλου του Κιότο να αυξήσει τις εκπομπές των αερίων αυτών κατά 25% το 2010 σε σχέση με το έτος αναφοράς (1990).

2) Η δυνατότητα που είχε παρασχεθεί στον υπουργό Περιβάλλοντος, βάσει της ΚΥΑ 58751/2370, να καθορίζει υψηλότερα όρια εκπομπών για τις εγκαταστάσεις καύσης που χρησιμοποιούσαν ελληνικό λιγνίτη, δεν επιτρέπουν να συναχθεί το συμπέρασμα ότι η Ελλάδα είναι αποφασισμένη να βελτιώσει την κατάσταση σε εύλογο χρόνο ή να καταστήσει ένα τέτοιο ενδεχόμενο αληθοφανές.

3) Ο έλεγχος εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας είναι σχεδόν ανύπαρκτος, καθώς το Σώμα Επιθεωρητών Περιβάλλοντος αδυνατεί να λειτουργήσει λόγω σοβαρών ελλείψεων προσωπικού, ενώ σε περιπτώσεις που διαπιστώνονται παραβιάσεις των ορίων εκπομπής αερίων οι κυρώσεις που επιβάλλονται από τις αρχές δεν είναι επαρκώς αυστηρές και αποτρεπτικές ούτε επηρεάζουν ουσιαστικά τις εκπομπές αυτές.

4) Ορισμένοι ατμοηλεκτρικοί σταθμοί (ΑΗΣ) λειτουργούν βάσει ενιαίας προσωρινής άδειας, διάρκειας 8 ετών, χωρίς να υπάρχει έγκριση περιβαλλοντικών όρων.

5) Το κράτος δεν λαμβάνει όλα τα μέσα για την προσαρμογή του εξοπλισμού των ορυχείων και των ΑΗΣ στις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές.

Ακόμη η Επιτροπή έκρινε ότι στην πράξη το κράτος αφήνει στο σκοτάδι τους πολίτες, αφού δεν παρέχει πληροφορίες για το περιβάλλον, ακόμη και όταν έχει υποβληθεί σχετικό αίτημα (συνέβη με ένωση προσώπων στη Μεγαλόπολη), ενώ σε 45 χρόνια εκμετάλλευσης του λιγνίτη έχουν πραγματοποιηθεί μόνο δύο επιδημιολογικές μελέτες.

Η Επιτροπή έκρινε επίσης ότι υπάρχει παράβαση του άρθρου 3 παρ. 2 του Χάρτη, του δικαίωματος δηλαδή για ασφαλείς και υγιεινές συνθήκες εργασίας. Το παραπάνω προκύπτει από τον ανεπαρκή, λόγω έλλειψης προσωπικού, έλεγχο των ορυχείων και των λατομείων, καθώς και από το γεγονός ότι το κράτος δεν είναι σε θέση να παρέχει ακριβή στοιχεία για τον αριθμό των εργατικών ατυχημάτων στα ορυχεία.

Ακόμη η Επιτροπή έκρινε ότι υπάρχει παράβαση του άρθρου 2 παρ. 4, του δικαιώματος δηλαδή για δίκαιες συνθήκες εργασίας. Οι δίκαιες συνθήκες διασφαλίζονται όταν εργαζόμενοι που απασχολούνται σε επικίνδυνες ή ανθυγιεινές εργασίες απολαμβάνουν είτε μείωση τη διάρκειας της εργασίας είτε συμπληρωματική άδεια με αποδοχές. Αυτό, ωστόσο, που διαπίστωσε η Επιτροπή είναι ότι το παραπάνω δεν τηρείται διότι το κράτος το άφησε να επιλυθεί στο πλαίσιο των συλλογικών διαπραγματεύσεων -κάτι που τελικά δεν συνέβη- και στη συνέχεια δεν έλαβε κανένα μέτρο.

Το ΙΜΔΑ αναγνωρίζοντας τη σημασία του λιγνίτη και γενικότερα της λειτουργίας των εργοστασίων της ΔΕΗ τόσο για τη χώρα όσο και για τις τοπικές κοινωνίες της Πτολεμαϊδας και της Μεγαλόπολης ζητά από το κράτος τη λήψη σειράς μέτρων, όπως πλήρη και ουσιαστική εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, ενίσχυση των ελεγκτικών υπηρεσιών, απομάκρυνση των παλαιών και ρυπογόνων τεχνολογιών, ενημέρωση των κατοίκων, χρηματοδότηση μελετών για τις επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων, επικύρωση του αναθεωρημένου Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη.

(σ.σ.: Ο κ. Στεφανής Νίκος μας έχει αποστείλει και την Περίληψη της Έκθεσης (Απόφασης) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων προς την Επιτροπή των Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, αλλά για λόγους οικονομίας χώρου δεν τη δημοσιεύουμε. Αντ’ αυτού δημοσιεύουμε δελτίο τύπου του Συνηγόρου του πολίτη σχετικά με το θέμα)

ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ 21 Ιουνίου 2007

Το Συμβούλιο της Ευρώπης παραπέμπει σε πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη για το περιβάλλον Δημοσιεύθηκε πρόσφατα (7-6-07) η απόφαση της Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης (από 06/12/06 )κατόπιν προσφυγής του Ιδρύματος Μαραγκοπούλου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΙΜΔΑ) κατά της Ελλάδας για τη ρύπανση από μονάδες της ΔΕΗ.

Εν όψει της προσφυγής, ο Συνήγορος του Πολίτη είχε χορηγήσει στο ΙΜΔΑ στοιχεία της έρευνάς του και το από Ιουλίου 2005 πόρισμά του σχετικά με αναφορές για τη ρύπανση και το καθεστώς αδειοδότησης των ατμοηλεκτρικών σταθμών (ΑΗΣ) Αγίου Δημητρίου, Καρδιάς και Πτολεμαΐδας.

Η απόφαση της Επιτροπής Κοινωνικών Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης στηρίζεται στον αυξανόμενο δεσμό ανάμεσα στην προστασία της υγείας και την εγγύηση ενός υγιούς περιβάλλοντος και διαπιστώνει παραβίαση του άρθρου 11 του Κοινωνικού Χάρτη περί του δικαιώματος στην προστασία της υγείας, καθώς και των άρθρων 2 παρ. 4 και 3 παρ. 2, περί δίκαιων συνθηκών εργασίας και ασφαλών και υγιεινών συνθηκών εργασίας, αντίστοιχα. Η Επιτροπή επισημαίνει ότι το Ελληνικό Κράτος είναι υποχρεωμένο να ασκεί εποπτεία των εργασιών της ΔΕΗ όπως και κάθε οικονομικού φορέα ανεξαρτήτως της νομικής μορφής του για τις δεσμεύσεις του Κοινωνικού Χάρτη και θεωρεί ότι η υποχρέωση πρόληψης των βλαβών από την ατμοσφαιρική ρύπανση παραβιάζεται ενόσω η ρύπανση συνεχίζεται και μάλιστα χειροτερεύει σταδιακά, στο μέτρο κατά το οποίο δεν λαμβάνονται επαρκή μέτρα για τον τερματισμό της.

Η Επιτροπή σημειώνει ότι παρά τις διαπιστώσεις του Συνηγόρου του Πολίτη οι σταθμοί της Καρδιάς, του Αγ. Δημητρίου και της Πτολεμαΐδας λειτουργούν βάσει ενιαίας προσωρινής άδειας λειτουργίας, της οποίας η ισχύς παρατάθηκε με νόμο ως το 2008 δίχως την προηγούμενη έγκριση περιβαλλοντικών όρων και δεν θα πρέπει να θεωρείται αποδεκτή η ερμηνεία που δόθηκε από της ελληνικές αρχές στην καθιερωμένη διάκριση ανάμεσα στη διαδικασία παραχώρησης άδειας λειτουργίας και τη διαδικασία παραχώρησης περιβαλλοντικής άδειας, καθώς η ερμηνεία αυτή στερεί κάθε αξία από τη δεύτερη διαδικασία (παρ. 212 της απόφασης). Για το λόγο αυτό η Επιτροπή θεωρεί ότι τα μέτρα παρακολούθησης και ελέγχου των εκπομπών δεν ισοδυναμούν με προσαρμογή στις «βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές». Επίσης θεωρεί μη ικανοποιητική την τήρηση της διαδικασίας ενημέρωσης και συμμετοχής του κοινού στο πλαίσιο της έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων και αναφέρει κάποια επιστημονικά στοιχεία για εμφάνιση ασθενειών σε περιοχές πλησίον της εκμετάλλευσης του λιγνίτη. Η απόφαση της Επιτροπής δεν επιβάλλει κυρώσεις κατά της χώρας, ωστόσο, η Ελλάδα, ως συμβαλλόμενο μέρος του Κοινωνικού Χάρτη οφείλει να συμμορφώνεται με τις υποδείξεις της απόφασης. Με την ευκαιρία αυτή, ο Συνήγορος του Πολίτη επισημαίνει εκ νέου ότι η βιώσιμη ανάπτυξη δεν συμβαδίζει με την παράκαμψη των διαδικασιών περιβαλλοντικής αδειοδότησης και ότι το Εθνικό Σχέδιο Κατανομής Δικαιωμάτων Εκπομπών Ρύπων δεν απαλλάσσει τις μεγάλες μονάδες παραγωγής ενέργειας από κάθε όριο εκπομπής ρύπων σε μια περιοχή, όπως ο Ν.Κοζάνης ή άλλες βεβαρυμένες περιοχές, ούτε από την υποχρέωση συνεχούς προσαρμογής τους στις καλύτερες διαθέσιμες τεχνολογίες (Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές).

Σχετικά με το θέμα: Πριν από λίγους μήνες, ο κατά τα άλλα συμπαθής υπουργός ΠΕΧΩΔΕ κ. Σουφλιάς, είχε κάνει πομπώδεις δηλώσεις στα ΜΜΕ σχετικά με έναν ΑΗΣ (ατμοηλεκτρικό σταθμό), νομίζω της Πτολεμαΐδας. Μεταξύ άλλων προσπάθησε να πείσει τους πολίτες ότι ο συγκεκριμένος σταθμός προσέχει το Περιβάλλον και παίρνει κάθε δυνατό μέτρο για την προστασία του. Και σαν απόδειξη των λεγομένων του ανέφερε α) την μέτρηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και την β) την λήψη πιστοποιητικού ISO 14001 για περιβαλλοντική διαχείριση. Το πρώτο θεωρείται εκ των ων ουκ άνευ. Είναι υποχρεωμένος ο ΑΗΣ να μετρά τις εκπομπές του. Και από την στιγμή που είναι ενταγμένος στο χρηματιστήριο εκπομπών, εάν εκπέμπει περισσότερο από αυτό που του αναλογεί, μπορεί να πληρώσει μια άλλη λιγότερο ρυπογόνο εταιρεία και να αγοράσει δικαιώματα εκπομπής. Δεύτερον, η λήψη ενός ISO 14001, δεν σημαίνει αυτόματα ότι ο ΑΗΣ δεν ρυπαίνει. Σημαίνει ότι τηρεί κάποιες διαδικασίες, ότι παρακολουθεί τις εκπομπές του και ότι προσπαθεί σε βάθος χρόνου να βελτιωθεί. Δε σημαίνει ότι μηδενίζει τους ρύπους του. Ακούγοντας όμως κάποιος τις δηλώσεις αυτές και μην έχοντας (φυσιολογικά) την απαραίτητη γνώση, νομίζει ότι ο ΑΗΣ της Πτολεμαΐδας ρυπαίνει πλέον όπως ένα παρτέρι με λουλούδια.