Με μεγάλο σκεπτικισμό μπροστά στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα από τις κλιματικές αλλαγές διεξάγεται η διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα στο Μπαλί.
Η συλλογική μας μοίρα βρίσκεται στις προτάσεις και την αποφασιστικότητα των 10.000 εκπροσώπων 191 χωρών και παρατηρητών από διακυβερνητικές και μη κυβερνητικές οργανώσεις, που ώς τις 14 Δεκεμβρίου θα επιχειρήσουν να θέσουν το πλαίσιο μιας νέας διεθνούς συμφωνίας η οποία θα διαδεχθεί το Πρωτόκολλο του Κιότο, η τυπική ισχύς του οποίου λήγει το 2012.
Βάση των συζητήσεων είναι η τελευταία έκθεση της IPCC (Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για τις Κλιματικές Αλλαγές) που θέτει ως αναγκαιότητα έως το 2050 να αποτραπεί η αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή (ήδη σήμερα η αύξηση αυτή είναι 0,7 βαθμοί).
Ο μεγάλος στόχος
Μια αύξηση της θερμοκρασίας θα απειλήσει καταλυτικά την ανάπτυξη των οικονομιών, των κοινωνιών και του περιβάλλοντος, επισημαίνει η έκθεση, επιφέροντας την τήξη των πάγων της Γροιλανδίας, την κατάρρευση πολλών οικοσυστημάτων και δισεκατομμύρια ζημιές από πλημμύρες, καταιγίδες και ξηρασίες που θα απειλήσουν την παγκόσμια διάθεση τροφίμων. Ο στόχος είναι αναγκαίος και εξαιρετικά φιλόδοξος, καθώς οι ειδικοί επισημαίνουν ότι θα απαιτούσε μείωση των εκπομπών αερίων που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου έως και 80%, τη στιγμή που έως το 2050 ο παγκόσμιος πληθυσμός θα έχει φτάσει τα 9 δισεκατομμύρια.
Για να εκπληρωθεί ο στόχος, οι ΗΠΑ, η χώρα που έχει περισσότερο συμβάλει στην άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη, έπρεπε να μειώσει τις κατά κεφαλήν εκπομπές της από 20,9 εκατ. τόνους που ήταν το 2004 στους 0,537 τόνους. Ολα αυτά όταν το Πρωτόκολλο του Κιότο, που υιοθετήθηκε το 1997, αλλά τέθηκε σε ισχύ μόλις το 2005, με την ηχηρή απουσία των ΗΠΑ, παρά τους πολύ σεμνότερους στόχους του έχει οδηγηθεί σε πλήρη αποτυχία: από την υπογραφή του επιταχύνθηκε η αύξηση των εκπομπών καυσαερίων, φτάνοντας στον ταχύτερο ρυθμό που έχει ποτέ σημειωθεί από την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης.
Η διάσκεψη του Μπαλί θα είναι μάλλον απογοητευτική για όσους προσδοκούν την υιοθέτηση δραστικών μέτρων, όπως ο πρόεδρος της IPCC, Ρατζέντα Πατσάουρι, που προειδοποίησε: «Ο,τι κάνουμε τα επόμενα 2-3 χρόνια θα καθορίσει το μέλλον του πλανήτη». Διότι η διάσκεψη δεν πρόκειται να καταλήξει σε κάποια νέα διεθνή συμφωνία, απλώς θα θέσει προς συζήτηση τα θέματα που πρέπει να περιληφθούν σε αυτήν, διαμορφώνοντας ένα είδος χρονοδιαγράμματος διαπραγματεύσεων, με την ελπίδα να υιοθετηθεί το 2009 στην Κοπεγχάγη η νέα συμφωνία διάδοχος του Κιότο.
Η ατζέντα
Πολλά τα θέματα της ατζέντας στο Μπαλί, και οι τομείς που θα αφορά (π.χ. αν οι περιορισμοί θα επεκταθούν και στις αερομεταφορές) είναι τα μέτρα για τον περιορισμό των εκπομπών και οι ποσοστώσεις ανά χώρα, οι φόροι καυσαερίων, το χρηματιστήριο του άνθρακα, τα «προγράμματα ανταλλαγής εκπομπών» μεταξύ πλουσίων και φτωχών χωρών, η δημιουργία ενός ταμείου προσαρμογής στις νέες κλιματικές συνθήκες, οι επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες «χαμηλής χρήσης άνθρακα», οι εναλλακτικές μορφές ενέργειας. Αλλά το μείζον και πλέον ακανθώδες ζήτημα είναι το ποιος θα πληρώσει το κόστος για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Οι πλούσιες χώρες, που έχουν δημιουργήσει και το πρόβλημα, πρέπει να σηκώσουν το μεγαλύτερο βάρος της επίλυσής του, αλλά δεν θα το κάνουν αν οι αναπτυσσόμενες δεν λάβουν επίσης μέτρα. Κι αυτές, με τη σειρά τους, είναι απρόθυμες να μειώσουν τις εκπομπές τους αν οι ΗΠΑ -απομονωμένες μετά την πρόσφατη προσχώρηση της Αυστραλίας στο Πρωτόκολλο του Κιότο- δεν υιοθετήσουν δραστικές μειώσεις των ρύπων.
Κλιματικές ανισότητες
Το σημαντικότερο στοιχείο που θα έχει να αντιμετωπίσει η διάσκεψη είναι μια αλήθεια που σπάνια λέγεται, αλλά που επισημαίνεται από όλες τις πρόσφατες έρευνες: οι κλιματικές αλλαγές θα πλήξουν όλους μας, αλλά δραματικότερα τις φτωχότερες χώρες. «Χρειάζεται ισότητα. Γιατί ξεκινάμε από μια εξαιρετικά άνιση βάση: οι πλούσιοι ρυπαίνουν και δεν πληρώνουν αφήνοντας τους φτωχούς να υφίστανται τις συνέπεις», τονίζει ο σερ Νίκολας Στερν, που στη μελέτη του για τις οικονομικές επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη, αποκάλυψε ότι το πρόσθετο κόστος που βαραίνει τις αναπτυσσόμενες χώρες λόγω των κλιματικών αλλαγών ξεπερνά τα 80 δισ. δολάρια το χρόνο. «Οι κλιματικές αλλαγές αποτελούν απειλή για ολόκληρη την ανθρωπότητα.
Ομως είναι οι φτωχοί, που δεν ευθύνονται για το οικολογικό χρέος που συσσωρεύουμε, αυτοί που αντιμετωπίζουν τις πιο άμεσες και σοβαρές συνέπειες του ανθρώπινου κόστους αυτών των αλλαγών», επισημαίνει η ετήσια έκθεση του Αναπτυξιακού Προγράμματος του ΟΗΕ (UNDP), επιβεβαιώνοντας τις δηλώσεις του Στερν. Αφιερωμένη στις κλιματικές αλλαγές, η έκθεση κάνει έκκληση για «αλληλεγγύη σε ένα διχασμένο κόσμο», όπου η άνοδος της θερμοκρασίας και τα συνακόλουθα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν γίνει από τους βασικούς παράγοντες της αύξησης της φτώχειας και της ανισότητας στον πλανήτη.
Ασχημες προβλέψεις
«Για εκατομμύρια ανθρώπους αυτά τα φαινόμενα αποτελούν ένα μονόδρομο προς τη φτώχεια και τη μειονεκτικότητα. Η δομημένη ανισότητα στην ικανότητά τους να αντιμετωπίσουν τις κλιματικές αλλαγές τούς καθιστά ομήρους, επιδεινώνοντας τη θέση τους, βυθίζοντάς τους στον υποσιτισμό, στη λειψυδρία, σε οικολογικές καταστροφές, στην απώλεια των μέσων επιβίωσής τους». Με τη σκέψη στα 2,6 δισ. ανθρώπους που ζουν με λιγότερα από 2 δολάρια την ημέρα, η έκθεση του UNDP αναφέρει συγκεκριμένα παραδείγματα των μηχανισμών, μέσω των οποίων οι οικολογικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής απειλούν τους φτωχούς του πλανήτη.
* Η κατάρρευση των αγροτικών συστημάτων ως συνέπεια της αυξανόμενης ξηρασίας, των υψηλών θερμοκρασιών και των ασυνήθιστων βροχοπτώσεων, κάτι που θα οδηγήσει άλλα 600 εκατ. ανθρώπους στην απειλή της πείνας.
* Μεγάλες περιοχές της υποσαχάριας Αφρικής, όπου απαντάται η μεγαλύτερη φτώχεια στον κόσμο, αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να δουν την παραγωγικότητά τους να μειώνεται κατά 26% έως το 2060.
* Λόγω της ξηρασίας, τα παιδιά στην Αιθιοπία έχουν 36% περισσότερες πιθανότητες να πάσχουν από υποσιτισμό, ποσοστό που μεταφράζεται σε 2 εκατ. νέα κρούσματα παιδικού υποσιτισμού.
* Εως το 2080, κάπου 1, 8 δισ. άνθρωποι θα προστεθούν στα εκατομμύρια που αντιμετωπίζουν πρόβλημα λειψυδρίας και μεγάλες περιοχές της Ασίας και της Βόρειας Κίνας θα αντιμετωπίσουν σοβαρή οικολογική κρίση λόγω της μετακίνησης των παγόβουνων και των μεταβολών στο σύστημα βροχοπτώσεων.
* Οι πλημμύρες και οι τροπικές καταιγίδες θα μετατοπίσουν κάπου 332 εκατ. πολίτες των αναπτυσσόμενων χωρών από τις παράκτιες και χαμηλές περιοχές. Περισσότεροι από 70 εκατ. κάτοικοι του Μπανγκλαντές, 22 εκατ. Βιετναμέζοι και 6 εκατ. Αιγύπτιοι θα μπορούσαν να πληγούν από πλημμύρες που σχετίζονται με την άνοδο της θερμοκρασίας.
* Νέες απειλές και επιδημίες θα ξεσπάσουν στις φτωχότερες χώρες του κόσμου, με άλλα 400 εκατ. πολίτες να απειλούνται από ελονοσία. www.enet.gr
Η συλλογική μας μοίρα βρίσκεται στις προτάσεις και την αποφασιστικότητα των 10.000 εκπροσώπων 191 χωρών και παρατηρητών από διακυβερνητικές και μη κυβερνητικές οργανώσεις, που ώς τις 14 Δεκεμβρίου θα επιχειρήσουν να θέσουν το πλαίσιο μιας νέας διεθνούς συμφωνίας η οποία θα διαδεχθεί το Πρωτόκολλο του Κιότο, η τυπική ισχύς του οποίου λήγει το 2012.
Βάση των συζητήσεων είναι η τελευταία έκθεση της IPCC (Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για τις Κλιματικές Αλλαγές) που θέτει ως αναγκαιότητα έως το 2050 να αποτραπεί η αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή (ήδη σήμερα η αύξηση αυτή είναι 0,7 βαθμοί).
Ο μεγάλος στόχος
Μια αύξηση της θερμοκρασίας θα απειλήσει καταλυτικά την ανάπτυξη των οικονομιών, των κοινωνιών και του περιβάλλοντος, επισημαίνει η έκθεση, επιφέροντας την τήξη των πάγων της Γροιλανδίας, την κατάρρευση πολλών οικοσυστημάτων και δισεκατομμύρια ζημιές από πλημμύρες, καταιγίδες και ξηρασίες που θα απειλήσουν την παγκόσμια διάθεση τροφίμων. Ο στόχος είναι αναγκαίος και εξαιρετικά φιλόδοξος, καθώς οι ειδικοί επισημαίνουν ότι θα απαιτούσε μείωση των εκπομπών αερίων που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου έως και 80%, τη στιγμή που έως το 2050 ο παγκόσμιος πληθυσμός θα έχει φτάσει τα 9 δισεκατομμύρια.
Για να εκπληρωθεί ο στόχος, οι ΗΠΑ, η χώρα που έχει περισσότερο συμβάλει στην άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη, έπρεπε να μειώσει τις κατά κεφαλήν εκπομπές της από 20,9 εκατ. τόνους που ήταν το 2004 στους 0,537 τόνους. Ολα αυτά όταν το Πρωτόκολλο του Κιότο, που υιοθετήθηκε το 1997, αλλά τέθηκε σε ισχύ μόλις το 2005, με την ηχηρή απουσία των ΗΠΑ, παρά τους πολύ σεμνότερους στόχους του έχει οδηγηθεί σε πλήρη αποτυχία: από την υπογραφή του επιταχύνθηκε η αύξηση των εκπομπών καυσαερίων, φτάνοντας στον ταχύτερο ρυθμό που έχει ποτέ σημειωθεί από την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης.
Η διάσκεψη του Μπαλί θα είναι μάλλον απογοητευτική για όσους προσδοκούν την υιοθέτηση δραστικών μέτρων, όπως ο πρόεδρος της IPCC, Ρατζέντα Πατσάουρι, που προειδοποίησε: «Ο,τι κάνουμε τα επόμενα 2-3 χρόνια θα καθορίσει το μέλλον του πλανήτη». Διότι η διάσκεψη δεν πρόκειται να καταλήξει σε κάποια νέα διεθνή συμφωνία, απλώς θα θέσει προς συζήτηση τα θέματα που πρέπει να περιληφθούν σε αυτήν, διαμορφώνοντας ένα είδος χρονοδιαγράμματος διαπραγματεύσεων, με την ελπίδα να υιοθετηθεί το 2009 στην Κοπεγχάγη η νέα συμφωνία διάδοχος του Κιότο.
Η ατζέντα
Πολλά τα θέματα της ατζέντας στο Μπαλί, και οι τομείς που θα αφορά (π.χ. αν οι περιορισμοί θα επεκταθούν και στις αερομεταφορές) είναι τα μέτρα για τον περιορισμό των εκπομπών και οι ποσοστώσεις ανά χώρα, οι φόροι καυσαερίων, το χρηματιστήριο του άνθρακα, τα «προγράμματα ανταλλαγής εκπομπών» μεταξύ πλουσίων και φτωχών χωρών, η δημιουργία ενός ταμείου προσαρμογής στις νέες κλιματικές συνθήκες, οι επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες «χαμηλής χρήσης άνθρακα», οι εναλλακτικές μορφές ενέργειας. Αλλά το μείζον και πλέον ακανθώδες ζήτημα είναι το ποιος θα πληρώσει το κόστος για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Οι πλούσιες χώρες, που έχουν δημιουργήσει και το πρόβλημα, πρέπει να σηκώσουν το μεγαλύτερο βάρος της επίλυσής του, αλλά δεν θα το κάνουν αν οι αναπτυσσόμενες δεν λάβουν επίσης μέτρα. Κι αυτές, με τη σειρά τους, είναι απρόθυμες να μειώσουν τις εκπομπές τους αν οι ΗΠΑ -απομονωμένες μετά την πρόσφατη προσχώρηση της Αυστραλίας στο Πρωτόκολλο του Κιότο- δεν υιοθετήσουν δραστικές μειώσεις των ρύπων.
Κλιματικές ανισότητες
Το σημαντικότερο στοιχείο που θα έχει να αντιμετωπίσει η διάσκεψη είναι μια αλήθεια που σπάνια λέγεται, αλλά που επισημαίνεται από όλες τις πρόσφατες έρευνες: οι κλιματικές αλλαγές θα πλήξουν όλους μας, αλλά δραματικότερα τις φτωχότερες χώρες. «Χρειάζεται ισότητα. Γιατί ξεκινάμε από μια εξαιρετικά άνιση βάση: οι πλούσιοι ρυπαίνουν και δεν πληρώνουν αφήνοντας τους φτωχούς να υφίστανται τις συνέπεις», τονίζει ο σερ Νίκολας Στερν, που στη μελέτη του για τις οικονομικές επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη, αποκάλυψε ότι το πρόσθετο κόστος που βαραίνει τις αναπτυσσόμενες χώρες λόγω των κλιματικών αλλαγών ξεπερνά τα 80 δισ. δολάρια το χρόνο. «Οι κλιματικές αλλαγές αποτελούν απειλή για ολόκληρη την ανθρωπότητα.
Ομως είναι οι φτωχοί, που δεν ευθύνονται για το οικολογικό χρέος που συσσωρεύουμε, αυτοί που αντιμετωπίζουν τις πιο άμεσες και σοβαρές συνέπειες του ανθρώπινου κόστους αυτών των αλλαγών», επισημαίνει η ετήσια έκθεση του Αναπτυξιακού Προγράμματος του ΟΗΕ (UNDP), επιβεβαιώνοντας τις δηλώσεις του Στερν. Αφιερωμένη στις κλιματικές αλλαγές, η έκθεση κάνει έκκληση για «αλληλεγγύη σε ένα διχασμένο κόσμο», όπου η άνοδος της θερμοκρασίας και τα συνακόλουθα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν γίνει από τους βασικούς παράγοντες της αύξησης της φτώχειας και της ανισότητας στον πλανήτη.
Ασχημες προβλέψεις
«Για εκατομμύρια ανθρώπους αυτά τα φαινόμενα αποτελούν ένα μονόδρομο προς τη φτώχεια και τη μειονεκτικότητα. Η δομημένη ανισότητα στην ικανότητά τους να αντιμετωπίσουν τις κλιματικές αλλαγές τούς καθιστά ομήρους, επιδεινώνοντας τη θέση τους, βυθίζοντάς τους στον υποσιτισμό, στη λειψυδρία, σε οικολογικές καταστροφές, στην απώλεια των μέσων επιβίωσής τους». Με τη σκέψη στα 2,6 δισ. ανθρώπους που ζουν με λιγότερα από 2 δολάρια την ημέρα, η έκθεση του UNDP αναφέρει συγκεκριμένα παραδείγματα των μηχανισμών, μέσω των οποίων οι οικολογικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής απειλούν τους φτωχούς του πλανήτη.
* Η κατάρρευση των αγροτικών συστημάτων ως συνέπεια της αυξανόμενης ξηρασίας, των υψηλών θερμοκρασιών και των ασυνήθιστων βροχοπτώσεων, κάτι που θα οδηγήσει άλλα 600 εκατ. ανθρώπους στην απειλή της πείνας.
* Μεγάλες περιοχές της υποσαχάριας Αφρικής, όπου απαντάται η μεγαλύτερη φτώχεια στον κόσμο, αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να δουν την παραγωγικότητά τους να μειώνεται κατά 26% έως το 2060.
* Λόγω της ξηρασίας, τα παιδιά στην Αιθιοπία έχουν 36% περισσότερες πιθανότητες να πάσχουν από υποσιτισμό, ποσοστό που μεταφράζεται σε 2 εκατ. νέα κρούσματα παιδικού υποσιτισμού.
* Εως το 2080, κάπου 1, 8 δισ. άνθρωποι θα προστεθούν στα εκατομμύρια που αντιμετωπίζουν πρόβλημα λειψυδρίας και μεγάλες περιοχές της Ασίας και της Βόρειας Κίνας θα αντιμετωπίσουν σοβαρή οικολογική κρίση λόγω της μετακίνησης των παγόβουνων και των μεταβολών στο σύστημα βροχοπτώσεων.
* Οι πλημμύρες και οι τροπικές καταιγίδες θα μετατοπίσουν κάπου 332 εκατ. πολίτες των αναπτυσσόμενων χωρών από τις παράκτιες και χαμηλές περιοχές. Περισσότεροι από 70 εκατ. κάτοικοι του Μπανγκλαντές, 22 εκατ. Βιετναμέζοι και 6 εκατ. Αιγύπτιοι θα μπορούσαν να πληγούν από πλημμύρες που σχετίζονται με την άνοδο της θερμοκρασίας.
* Νέες απειλές και επιδημίες θα ξεσπάσουν στις φτωχότερες χώρες του κόσμου, με άλλα 400 εκατ. πολίτες να απειλούνται από ελονοσία. www.enet.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου